Kudüs
Tarihi Filistin topraklarında 1948’de başlamış bulunan ve 1967’deki 6 Gün Savaşı ile yayılan işgal, 1987’ye derece bu hali takviye süreci ve Filistinlilere müteveccih kalan baskıyla Filistin halkının geçmiş el indinde halis muhlis şekilde İsrail’e huzur taharri memuru polis direnç başlatmasına sebep oldu.
"Taş İntifadası" şekilde adlandırılan bu ahali ayaklanmasının fitili, İsrailli indinde şoförün, kamyonunu Gazze Şeridi’nde Filistinli işçilerin üzerinde sürmesi ve birtakım işçilerin yaşamını kaybetmesiyle ateşlendi.
Gazze Şeridi’nde başlamış bulunan ve karışma altındaki Doğu Kudüs ile Batı Şeria’ya sıçrayan İntifada sürecinde, Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ve bünyesindeki Fetih Hareketi'nin Filistinliler nezdindeki itibarı sarsılırken, Hamas ve İslami Cihad Hareketi'nin yıldızı parlamaya başladı.
Filistin halkının yaşamış bulunduğu acıları indinde kere elan evren gündemine haiz İntifada süreci, İsrail’i FKÖ ile masaya oturmaya zorladı. Yaklaşık 6 sene devam eden bu proses İsrail ile FKÖ ortada imzalanan Oslo Anlaşması ve Filistin Yönetimi’nin kurulmasıyla sona erdi.
Hamas ve İslami Cihad, İsrail ile FKÖ ortada varılan anlaşmayı tanımasa da İsrail güçlerinin birtakım dek noktalarından çekilmesiyle alanda gerilim düştü.
Birinci İntifada sürecinde 1162 Filistinli İsrail güçlerince öldürüldü, kısaca 90 bin can yaralandı.
"1967 Savaşı ve sonrasındaki gelişmeler İntifada’ya minval açtı"
Filistinli gazeteci Mahfuz Ebu Turk, Birinci İntifada'nın 34’üncü senesinde Doğu Kudüs’teki evinde misafir etmiş bulunduğu AA ekibine, o süreçte Kudüs bilhassa kazanmak kıl payı Filistin topraklarında İsrail işgaline huzur yaşananlara değgin tanıklıklarını anlattı.
İsrail devletinin kuruluşuyla emsal bulunan Ebu Turk, Filistin direnişinin Arap ülkelerine huzur İsrail’in galibiyetiyle sonuçlanan 1967’deki 6 Gün Savaşı daha sonra da bitmeme ettiğini, buna mukabil İsrail’in Filistinlilere müteveccih uygulamalarının şiddetinin de arttığını vurguladı.
Ebu Turk, "1967 Savaşı ve sonrasındaki gelişmeler Birinci İntifada'nın yarık vermesine sebep oldu. Fedailer 1967 daha sonra da eylemlerini sürdürdü. Şehitler veriliyordu, gözaltına alınma uygulaması baş döndürücü artıyordu." dedi.
Kendisinin de 1967 işgali sonrası gözaltına alınanlar ortada bulunduğunu tamlayan Ebu Turk, bu bakı ve edisyon döneminin müşterilerini baş döndürücü etkilediğini, bundan dolayı indinde gayz patlaması yaşandığını söyledi.
Bir taraftan Filistinlilere müteveccih uygulamalarının şiddetinin arttıran İsrail'in gayrı taraftan Filistinlilere emek vermek izinleri çıkarmaya başladığını kaydeden Ebu Turk, bunun hesaplı durumun iyileşmesini sağladığını, fakat siyasetçi durumun kişilerin şen etmesine müsaade vermediğini dile getirdi.
Ebu Turk, Gazze Şeridi’ndeki Cibaliya Mülteci Kampı’ndan çıkan Filistinli işçilerin İsrailli indinde kamyon şoförünün vasıtalı saldırısına sunulan kalmasının Filistin sokağında biriken öfkenin patlamasına sebep bulunduğunu aktararak, "Filistin’in en şişman sığınmacı kampı bulunan Cibaliya ayaklandı. İntifada burada başladı. İntifada ateşinin alevi ilkin tamamı Gazze Şeridi’ni sardı, oradan Batı Şeria ve Kudüs’e sıçradı." niteleyerek konuştu.
İntifada döneminin işgale huzur dev indinde sosyal isyana dönüştüğünü kail Filistinli eski gazeteci, "Bu boyut bebek ve gençlerin millî eylemlere katılmasını da sağladı. Filistinliler o vakitler işgalin bugün erte sona ereceğini sandılar. İnsanlar işgalin bu derece süreceğini beklemiyorlardı, bugüne derece bitmeme edeceğine inanmıyorlardı." ifadelerini kullandı.
"Kudüs neymiş kurtulmuştu"
Ebu Turk, İsrail’in Birinci İntifada esnasında Filistinlileri tecziye etmek hesabına konutlarını yıktığına, buna mukabil İntifada çerçevesinde eylemlerin tamamı hızıyla bitmeme ettiğine dikkati çekti.
O süreçte Filistinlilerin, Yahudilerin karışma altındaki Doğu Kudüs’e girişlerine müsaade vermediğini ve tanıdık Yahudi araçlarının taraf yatırıldığını yahut yakıldığını tabir fail Ebu Turk, bununla bu arada İsrail kuvvetleriyle Filistinliler ortada da baş döndürücü asıl arbedeler yaşandığını aktardı.
Ebu Turk, "şehit" cenazeleri bilhassa kazanmak kıl payı benzer sosyal durumların İntifada'nın sertliğini artırdığına ayraç ederek şunları söyledi:
"Burada Filistinliler İsrail güçlerine huzur taşlı saldırıya başlarlardı ve hadisat hakeza yaşanıyordu. Gözaltına alınanlar, yaralananlar ve şüheda oluyordu. Tabii indinde martir olduğunda İntifada'nın heyecanı elan indinde tomar artıyordu. Şehidin evinin etrafında muhtelif ameliyat düzenlenirdi. İsrail askerleri de bu faaliyetleri engellemeye çalışırdı. İşte burada indinde kere elan hadisat yarık verirdi."
Mescid-i Aksa’nın Kudüs’teki olayların özek noktası bulunduğunu tamlayan Filistinli gazeteci, "Mescid-i Aksa’da kılınan cuma sonrası genel anlamda El-Meğaribe (Faslılar) Kapısı'nda mevcut İsrail güçleri taşlanmaya başlardı. Bununla beraberce İsrail güçleri Mescid-i Aksa’ya dominant düzenler ve arbede başlardı. Tabii vaktiyle bugünkü derece Mescid-i Aksa’ya dominant düzenleyemiyorlardı. Çok nadirdi girişleri. Bugün indinde taş atsan İsrail polisleri Harem-i Şerif’e dominant düzenliyor, cemaati kırıp geçiriyor." dedi.
Eski kent bölgesinin Şam Kapısı ve çevresindeki Sultan Süleyman, Selahaddin ve Zehra caddelerinin olayların gayrı merkezleri bulunduğunu tabir fail Ebu Turk, Kudüs’teki ari Filistin Memurlar Cemiyetinin ise vakaları yönlendiren millî programları düzenlediğini kaydetti.
O fasıl İsrail polisleri Selahaddin caddesindeki Şeriat Mahkemesi’ne dominant düzenlediğini ve birtakım evraklara el koyduğunu, bunun üzerinde Şeriat Mahkemesi hakimleri ve gayrı yetkililerin Mescid-i Aksa’ya derece uzanan indinde demonstrasyon düzenlediklerini aktaran Ebu Turk, Filistinlilerin tepkilerinin baş döndürücü elan çelimli olduğunu, buna mukabil İsrail’in elan davranışlarında ölçülü yaklaştığını tabir etti.
Ebu Turk, Yahudilerin Doğu Kudüs’te şen dolaşamadıklarını ve derinlemesine indinde müddet araçlarıyla bile alanda bulunamadıklarına dikkati çekerek, "Artık indinde müddet sonradan İsrailliler araçlarıyla Doğu Kudüs’te duramıyorlardı. Bu da bizde Kudüs neymiş kurtulmuştu hissi uyandırıyordu. Doğu Kudüs'te adeta Yahudi varlığı kalmamıştı." dedi.
"Kameram birtakım kimi iletişim araçları uzlaştırıcı olmaktan çıkıyordu"
Birinci İntifada esnasında Filistin sahasındaki az sayıdaki ışık muhabirinden bir tanesi bulunduğunu ve bundan dolayı arsıulusal matbuat kurumlarının başvurduğu baş döndürücü ehemmiyetli indinde eşme bulunduğunu tabir fail Ebu Turk, bu müddet içre tekraren gözaltına alındığını, elindeki malzemelerinin kırıldığını kaydetti.
Gazetecilik mesleğinin İsrail güçlerinin Filistinlilere müteveccih uygulamalarını hafiflettiğini kail Ebu Turk, şunları anlattı:
"Kameram birtakım kimi iletişim araçları uzlaştırıcı olmaktan çıkıyordu. Benim tasrif yaptığımı gördüklerinde kameram birtakım kimi onların gençlere taşlama etmelerini, vurmalarını, kötek atmalarını kırıcı indinde sebebe dönüşüyordu. İşte bundan dolayı hırsları ve öfkeleri bana yöneliyordu. Ben hali biliyordum. Siyasal duruşum beni değer ödemeye amade bir duruma getiriyordu. Dolayısıyla elan indinde tomar değer ödemeye hazırdım.”
"Durum bugün elan kötüleşti"
Ebu Turk, İsrail’in bugüne nazaran Birinci İntifada esnasında Kudüs’te bilhassa şiddete başvurmaktan çekindiğine dikkati çekerek, "Çünkü Kudüs'te baş döndürücü indinde tomar ecnebi gazeteci ve gezmen vardı. Dolayısıyla arsıulusal kamuoyunun tepkilerine sunulan eğlenmek istemiyorlardı." dedi.
İsrail’in bugün baş döndürücü elan çekincesizce akıntı ettiğine ayraç fail Ebu Turk, "Durum bugün elan kötüleşti. Dünya ülkeleri şahıs menfaatlerine bakıyor. Dolayısıyla İsrail ile ilişkilerinde prensip gözetmiyor artık. İsrail ile ilişkilerinin siyasetçi ve hesaplı getirileri uydurma konusu." ifadelerini kullandı.
Kudüs’ün konumunun baş döndürücü hususi bulunduğunu ve bu kutsi kentte yaşanmış bulunan indinde olayın değme devir Filistin sokağı bilhassa kazanmak kıl payı Arap ve İslam dünyası ile arsıulusal camiası harekete geçirdiğini vurgulayan Ebu Turk, "Ancak Allah bizi bugünkü rejimlerden korusun. Maalesef ki bu diyetler halkları uyutuyor." niteleyerek konuştu.
"Fedai gazeteci"
Filistinli 73 yaşındaki gazeteci Mahfuz Ebu Turk, kendisini Filistinli indinde "fedai" şekilde tanımlıyor, bunu da İntifada esnasında İsrail güçlerince ilkokul el tutuklanmasıyla açıklıyor.
Ebu Turk, "Ben baş döndürücü aktiftim ve sahadaydım. Hiçbir devir eve dönmemin garantisi yoktu. Şehit düşenlerin, asıl yaralıların bulunduğu olayların çekimini yapıyordum. Dolayısıyla eve dönüşümü düşünemiyordum bile. Onun düşüncesince bana 'fedai gazeteci' diyorlardı." dedi.
Birçok kere yaralanma haberi yayıldığında eşinin baygıntı geçirdiğini ve hastaneye kaldırıldığını tamlayan Ebu Turk, "Takriben Kudüs’teki yegâne ışık muhabiriydim. Dolayısıyla indinde gazetecinin yaralandığı haberi yayıldığında eşim benim olduğumu sanıp rahatsızlanıyordu ve ego eve döndüğümde onu hastaneye dayanmak mecburiyetinde kalıyordum." niteleyerek konuştu.
Ebu Turk, gösterici arşivinin baş döndürücü çelimli olduğunu, bundan dolayı namına “yürüyen arşiv” ve “foto muhabirlerin şeyhi” lakaplarının verildiğini de anlattı.
"Filistin’de ışık muhabirliği gerçekleştirmek indinde misyondur"
Filistin’de gazetecilik yapmanın indinde ileti taşıdığını vurgulayan Ebu Turk, "Ben değme devir şurası söylerim: Dünyanın değme durumunda fotoğrafçılık gerçekleştirmek indinde meslektir lakin Filistin’de ışık muhabirliği gerçekleştirmek indinde misyondur. Misyonu sıfır da kurnazlıkla indinde iş çıkaramaz. Mümkün değil. Aksi takdirde maslahat matematik meselesine döner. Gerçekten insanoğlu indinde görev sahibi olursa o devir boyut ayrımlı olur. Ben de nice el indinde gösterici karesi belirlemek düşüncesince canımı tehlikeye attım." ifadelerini kullandı.
İsrail işgaline huzur 1987'de Filistin halkının başlatmış bulunduğu "Birinci İntifada", Ağustos 1993'te Filistin Özerk Yönetimi'nin onama edilmiş bulunduğu Oslo Anlaşması'nın imzalanmasıyla sona ermişti.
Eski İsrail Başbakanı Ariel Şaron'un kesinleşmemiş Mescid-i Aksa ziyaretinin peşi sıra Eylül 2000'de başlamış bulunan "İkinci İntifada" ise, Şubat 2005'te Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ve Şaron ortada varılan mütareke anlaşmasıyla akıbet bulmuştu.