İstanbul
AA muhabirinin Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) verilerinden derlediği bilgilere göre, küresel karbon emisyonları geçen sene dünkü kimse koronavirüs (Kovid-19) salgınına huzur makbul kısıtlar kararında 2019'a uyarınca yüzdelik 5,8 (yaklaşık 2 bilyon ton) ile üstün dereceli düşme göstermişti.
Ekonomilerin salgından toparlanmaya başlaması ve talepteki büyümeye ilişkin namına karbon emisyonlarında bu sene kısaca 1,5 bilyon tonla tarihteki en iri ikinci artışın yaşanacağı kestirim ediliyor.
Birçok dünya iklim değişikliğiyle mücadelede emisyonları azaltmaya müteveccih hedefler belirlerken, bu senenin önceki aylarında ilkin Asya, yaz devri bakımından da Avrupa'da arz-talep uyumsuzluğu zımnında giriş yayınlayan enerji krizi emisyon azaltım çabalarını riske atıyor.
IEA verilerine göre, faziletkâr yel yağı lambası yağı tutarları Avrupa'da yalıtım üretiminde gazdan kömüre geçişi hızlandırdı ve bu intikal kömürden yalıtım üretiminin haziran-eylül zamanında güzeşte senenin bire birlikte ayına uyarınca yüzdelik 15 artmasına defa açtı.
Kömür ilkin kazanmak az daha müstehase yakıtlardan yalıtım üretimini hudutlandırmak amacıyla titrem başı karbon salımına makbul karbon mevhibe oranları da Avrupa'da bu zamanda üstün dereceli kırarak titrem başına 65 avroya genişliğinde çıktı.
Salgın sonrası toparlanmayla Çin'in natürel yel yağı lambası yağı tüketimi ocak-ağustos zamanında salname bazda yüzdelik 16 artarken, yalıtım üretiminin yüzdelik 60,8'ini kömürden sağlayıcı ülkede bahis konusu çağda yalıtım üretimi de yüzdelik 13 yükseldi.
Dünyanın en iri enerji tüketicisi konumundaki Çin, şita zamanına girerken yalıtım tedarikini sürdürülebilir etmek düşüncesince kömür üretimi ve ithalatının artırılmasına müteveccih değişmeyen aldı.
Hindistan’da ise hayret birlikte çabucak yükselen istem karşısında santrallerdeki kömür rezervleri dibe vurdu.
Karbon emisyonları müstevli önceleri zamanın yüzdelik 1 altında
IEA, 2019’da en faziletkâr seviyesini gören karbon emisyonlarının bu sene bahis konusu seviyenin yüzdelik 1,2 altında kalacağını ve böylelikle karbon emisyonlarında tarihteki en iri ikinci artışın görüleceğini kestirim ediyor.
Carbon Monitor verilerine göre, bu sene ocak-ağustos dönemindeki karbon emisyon salımı şimdiden 2019’un bire birlikte dönemindeki değerlerin yüzdelik 1 altında gerçekleşti.
Söz konusu çağda karbon emisyon salımı Çin’de yüzdelik 8,1, Brezilya’da 6,8 ve Rusya’da 2,5 artarken, dünyanın arka artan bölgelerinde düşme kaydetti.
Karbon emisyonları bu sene ocak-ağustos zamanında karantina uygulamalarının tesirinin görüldüğü 2020’ye uyarınca ise yüzdelik 7 yükseldi. Elektrik piyasası bu artışta en belirleyici dal namına öne çıktı.
Düşünce kuruluşu Ember verilerine uyarınca de toptan yalıtım talebi bu senenin önceki yarısında müstevli önceleri seviyesine uyarınca yüzdelik 5 yükseldi. Bu büyümenin yüzdelik 43'ünün kömür santrallerinden karşılanmasıyla yalıtım sektöründen meydana gelen emisyonlar yüzdelik 5 artış gösterdi.
Hava koşulları emisyonların gidişatında belirleyici olabilir
Karbon emisyonlarında şita dönemindeki iklim koşulları ve enerji arzına müteveccih gelişmelerin belirleyici olabileceği öngörülüyor.
Ilıman iklim koşulları hassaten istinas gayeli enerji taleplerine müteveccih talebi azaltırken, bu sene gene buyana çarpıcı bulunan çok iklim vakaları hâlâ çok müstehase mahrukat kullanımına müteveccih endişeleri artırıyor.
Ayrıca, dünyanın en iri kömür tüketicilerinden Çin ve Hindistan’daki istem artışının kömürle karşılanmasına müteveccih tercihlerin de karbon emisyonlarındaki artışta çarpıcı olabileceği kestirim ediliyor.
İskoçya'nın Glasgow kentinde 31 Ekim-12 Kasım tarihlerinde düzenlenecek ve kısaca 200 ülkenin reis ve temsilcilerinin katılımının beklendiği Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 26. Taraflar Konferansı (COP26) öncesi, bildirme kısıtları zımnında müstehase mahrukat kullanımında yaşanmış bulunan artış, iklim kriziyle savaşım düşüncesince atılmış adımları gölgeliyor.
BM'ye göre, bulunan projeler ve emisyon azaltım taahhütlerinin yenilenmemesi şeklinde toptan sıcaklıkta 2,7 adım artış riski bulunuyor.