İstanbul
Kuraklık, yıldırı ve iktisadi sorunlarla uğraş eden Somali, gerek merkezi hükümet ile eyalet yönetimleri ortada gerekse Cumhurbaşkanı ile Başbakan arasındaki siyasi anlaşmazlıklar dolayısıyla seçim periyodunu tamamlayamadı.
Ülke 1991'deki siyasi çöküşünün peşi sıra devletleşme amacında ağır mücadeleler veriyor. Kendine başmaklık kabile sistemi mevcut ülkede siyasi liderler, seçimlerin hükümlere akla yatkın yapılmasıyla siyasi krizleri de aşmayı amaçlıyor.
Somali'de seçim sistemi
Meclis ve cumhur reisi seçimlerinin art arda yapıldığı ülkede meclis, "alt" ve "üst" angıç kendisine ikiye ayrılıyor.
"Halk Meclisi" kendisine da aşina ast kanadının 275 üyesi, Somali'deki değişik kabileleri özümleme fail 14 bin elçi kabilinden 4 yıllığına seçiliyor.
Meclisin yukarı kanadının 54 üyesi ise eyalet konseylerince belirleniyor. Seçilen sedir üyeleri de hem sedir başkanını aynı zamanda acemi cumhurbaşkanını belirliyor.
Kabile yapısı dolayısıyla kendine başmaklık müşterek seçim sistemi uygulayıcı Somali'de, Şubat 2017’de seçildiğinden beri görevde bulunan Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullah Fermacu'nun bu seçimlerde "bir isim müşterek oy" prensibi başarıya ulaşamadı.
2004'te açılan sedir sistemi, ülkenin 4 iri kabilesi ve önemsiz kabilelerin özümleme edilmiş olduğu "4,5 sistemine" mucibince yönetiliyor.
Kabile yapısına akla yatkın sistemle yönetilen ülkede, 4 iri kabile denktaş sayıda, başka kabileler ise bunun ½ si oranında özlük seçtiği vekilleri meclise gönderiyor.
Seçimlere asayiş sorunu, siyasi anlaşmazlıklar ve aut müdahalelerin gölgesinde giren Somali'de cumhur reisi adayları ortada 2 emektar cumhurbaşkanı, 1 başbakan, 1 de sedir başkanı bulunuyor.
"Eyalet başkanları tarzı hızlandırmalı ve şeffaflığı sağlamalı"
Somalili yöntem âlim Abdinor Dahir, seçim kriziyle ait AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, ülkenin kabile devamlı toplumsal yapısının seçim sistemini etkilediğine dikkati çekerek, "Seçim çıkmazına katkıda mevcut dü çelim var; birincisi, fariza süresi 2021'in başlarında sona ermiş Cumhurbaşkanı Fermacu, ikincisi ise sureta Fermacu'yu destekleyen ve süreci Cumhurbaşkanı lehine tehlikeye atan eyalet başkanlarıdır." değerlendirmesinde bulundu.
Siyasi krizin, ülkedeki asayiş problemlerini da derinleştirdiğine dikkati çekici Dahir, Türkiye müdahale arsıulusal camiaya çağırma cihazı yaparak Somali'deki siyasi krizin çözümüne müteveccih dayanak noktası olmalarını istedi.
Dahir, seçim krizinin çözülmesi düşüncesince Başbakan Hüseyin Roble'nin süreci yönetmesine müsaade verilmesi icap ettiğini söyleyerek, "Eyalet başkanları tarzı hızlandırmalı ve şeffaflığı sağlamalıdır. Sürecin güvenilirliğini zedeleyebilecek usulsüzlüklerinden kaçınmalıdırlar. Muhalefet ve taharri memuru polis maşer grupları da müdahale kazanmak kabil siyasi aktörler, Başbakan Roble'nin seçimleri şimdi aşkın tehirsiz gerçekleşmesini terazi çabalarını desteklemelidir." biçiminde konuştu.
"Siyasetçiler müşterek araya gelmeli"
Horn Diplomat Baş Editörü Muhammed Duale ise ülkedeki siyasi krizin sonlandırılmasında Somalili siyasilerin önemine değinerek, "Seçim sürecinde sonuncu kararın belirlenmesi düşüncesince siyasetçiler müşterek araya gelmeli." ifadesini kullandı.
Duale, siyasi uzlaşmanın intihabat düşüncesince müşterek tane sefer bulunduğunun altını çizerek, Cumhurbaşkanı Fermacu'nun Başbakan Roble'nin yetkilerini askıya almasının siyasi tansiyonu yükselttiğini, bu durumun ülkede sertliği körükleyebileceği ve seçim takviminin ertelenmesine sebep olabildiği uyarısı yaptı.
