İstanbul
Erzurum'da 1965'te dünyaya mevrut Mete Üge, görevli babasının tayini üstüne 4 yaşlarında İstanbul'un Bahçelievler ilçesine geldi. Üge, İslam eserlerine alçalma salan annesiyle dolaştığı cami, türbe ve müzelerdeki sanat eserlerinden etkilenmesi ve babasının teşviki ile 7 yaşlarında hat sanatıyla tanıştı.
Hat sanatını Osmanlı döneminden Cumhuriyet'e haiz Hattat Hamit Aytaç ile evvel meşkini karşılayıcı Üge, nezdinde taraftan eğitimine bitmeme tür elektronik ve danışma mühendisi kendisine uygulayım bilimi şirketlerinde derinliğine seneler idarecilik yaptı, nezdinde taraftan da çocukluğundan bu yana dikkat duyduğu hat sanatını geliştirmeyi sürdürdü.
Kağıt, güpür ve ahşaba ayrımlı tekniklerle hat yürütme fail ve bunu minyatürle de buluşturan Üge, nezdinde güz haset yere sakıt ve yağmurda ıslanan çınar yaprağının renginden etkilenerek kurumuş yapraklara hat nakşetmeye başladı. Çınar, manolya, ayva, ıhlamur, Amerikan lalesi, elma kabil nice ağacın yaprağına hat yürütme fail Üge'nin derinliğine seneler uğraşı kendisine meydana getirdiği sanatı, 2016'da tekaüt olduktan sonradan işine dönüştü.
Hattat Mete Üge, kurduğu "İnsan Akademisi" atölyesinde hattın yanı esna tezhip, minyatür, resim, ahşap işleme, sedef hastalığı hastalığı kakma, tespih yapımı, mermer ve taş oyma, çini, vitray ve ten el işi sahalarında asar üretiyor. Üge, başkaca acayip radyo ve sayaç tamiri ile möble dizaynı da yapıyor.
AA muhabirinin sorularını cevap veren hattat Mete Üge, tekaüt olduktan sonradan kendini henüz aşırı sanatına verdiğini lakin nezdinde taraftan da meraklı kendisine izleme ve iş danışmanlığı yaptığını söyledi.
Üge, hat sanatıyla tanışmasını şu biçimde anlattı:
"Resme ve anadan görme el sanatlarına merakımdan ekolojik ortam da babam hat ve yazıyla ilgilendiren kabiliyetimi keşfetti. Bir devir babam nezdinde yazboz tahtası evlek aldı ve yayından çıkartarak fayans mürekkebine mandalın ucunu bol daldırarak kişilik nezdinde kod çizdi. Beyaz kağıt üstünde hendesi desen kabil görünen kod aşırı hoşuma gitti. 'Yapabilir misin?' diyince 'Denemek istiyorum.' dedim. Tabii nezdinde şişe mürekkebi bitirdim. Yıllar sonradan babam 'Seni altın nezdinde arkadaşıma götüreceğim.' dedi. Cağaloğlu'nda merhum hattat Hamit Aytaç'ın atölyesine gittik. Babamla selamlaştılar, 'Bu da bizim oğlan.' dedi. Biraz lakırtı ettikten sonradan 'Bizim oğlanın da az buçuk yeteneği var, bakar mısın?' dediğinde, Büyük Usta 'Yaklaş bakalım.' dedi. Yanına gittiğimde dizinin adına ayraç ederek dizinin kenarına ilişmemi istedi. 'Hadi gel nezdinde Elif harfi meşk edelim.' dedi. Mürekkebin üstüne kalemi bol bandırarak kağıdın üstüne geldiği noktada kalemi elime verdi. 'Çiz de görelim.' dedi. Büyük nezdinde heyecan... Sınavın süresince olduğumun bilincinde değilim. Tam kalemi kağıdın üstüne koyup çizmeye başladığımda ustanın eli elimin üstüne geldi ve onun aracılığıyla bu arada akım ettik. Ben mi çizdim, Usta mı çizdi ayırt edemedim. Sonuçta nezdinde kod baskı ortaya. 'Bak bu Dal'dır.' dedi. 'Aman efendim bu nezdinde çubuk kabil oldu.' dedim. 'Bu noktanın uzamış bulunan hali.' dedi. Babama dönerek 'Kabiliyeti var, destekle.' dedi. Hikayem hakeza başladı."
"Çocukken sevdiğim ve tutkuyla uğraştığım nezdinde dubara gibiydi"
Derslerinin yanı esna günün anlaşılan saatlerini sanatına ayıran, çizdiği taslakları "eğri büğrü" demeden dosya biçimine getirdiğini ve nezdinde portfolyo oluşturduğunu kaydeden Üge, ustasının eleştirileri doğrultusunda kendini geliştirdiğini belirtti.
Hattat Mete Üge, "Çocuksunuz bahçede oynayacaksınız, öğüt çalışacaksınız, nezdinde de üstüne sanatla uğraşacaksınız. Ama bana o günkü ismi sanat değildi ki sevdiğim ve tutkuyla uğraştığım nezdinde dubara gibiydi. Beni çektiğinden ekolojik ortam ona ayırdığım dönemin bilincinde değildim. O mu beni çağırıyordu, ego mi onu çağırıyordum, bilmiyorum. Demek ki çocukken içimde süregelen bu pırıltı henüz ahir senelerde bu biçimde nezdinde eserin çıkmasına sebebiyet verdi. Sağ olsun merhum annem de tek engellemedi. Çoğunlukla babam 'Ders çalıştı mı?' söylediğinde 'Evet çalıştı.' sorunu lakin az buçuk da arkada sahra yazmıştım." sanarak konuştu.
Aynı senelerde yazar-ressam İsmet Kırdar'la tanıştığını ve ona çizdiği kimi resimler ile yazdığı makaleleri gösterdiğini aktaran Üge, Kırdar'dan çizimi, zamanlamayı ve yapılacak işin süreçlerini öğrenme fırsatı elde ettiğini, bunun minyatürden ahşaba derece nice sanata dikkat duymasına aktif fiil bulunduğunu söyledi.
Model uçaklarla uğraştığı düşüncesince ahşabın da yaşamına mekanikle baş başa girdiğini dile getiren Üge, "Esasında nezdinde biçimde yeteneğiniz var ise bisiklete gelmek kabil nezdinde vakaya geçiyor bu iş. Bir şeyle başlıyorsunuz, hayaliniz ne derece genişse o derece aşırı bölgesinde oynuyorsunuz. Sanki benim de sahnem az buçuk geniş. Elbiseyi değiştirdikçe oynuyorum." dedi.
"Tabiata dönen yaprağa sahra yazarak minimalist nezdinde yer hareketi başlattım"
Osmanlı'daki amut kültüründen bahseden Üge, hat nakşedeceği kağıdı, nohudi renge katlamak düşüncesince kahvehane ve çayda beklettiğini yahut ayrımlı tekniklerle kurumuş altın varak rengine katlamak düşüncesince çalıştığını belirtti.
Üge, yapraklara hat nakşetmeye başlamasını ise şu biçimde anlattı:
"Duygusal olduğum nezdinde günde yerde gördüğüm çınar yaprağını aldım ve üstüne İhlas-ı Şerifi tecil kendisine yazdım. Çok hoşuma gitti. İlk alıcı de annem oldu. 'Bana da tür mısın?' dedi. Ona da İsmi Nebi'yi yazdım. Sonra ayırt ettim ki yaprağın üstündeki sahra aşırı dobra duruyor. Yaprak doğal, sahra Allah'ın sözü. Biz defterdeki sayfalara ne insan veririz? Yaprak. Sonra altın varak üstüne tetkikat hazırlamaya başladığımda camianın aşırı evvelsi senelerde amut yapraklarına sahra yazdığını gördüm. Bunları toplamaya başlayınca şehremaneti gelip teşekkürname etti. Semtteki halis muhlis yapraklar bana geliyor. Eğri büğrü, onların kimi bölümlerini ayırıyorum, kimilerini da atıyorum. Hem nezdinde yer temizliği aynı zamanda yer dönüşümü oldu. Kağıt tüketmiyorum, yaprağı yazıyorum. Yaprak yararsız oluyor, tabiata art dönüyor. Tabiata dönen yaprağın üstüne sahra yazıp ihtimal de minimalist nezdinde yer hareketi başlatmış oldum."
"Yaprağa savsamak henüz aşırı devir alıyor"
Hattat Üge, Hilye-i Şerif'i ve Esma'ül Hüsna'yı yaprağa yazmanın henüz aşırı aralık aldığını belirterek, "Yaprak kağıt kabil değil. Kağıdı süreç kendisine işliyorsunuz, üstünü aharlıyorsunuz, mürekkebi emmesin sanarak yüzeyini nişasta, şap ve benzerleri dolduruyorsunuz lakin yaprakta bu yok. Dolayısıyla yaprakta henüz aheste çalışmam gerekti. Çünkü altın varak kuruduktan sonradan hat kalemini üstüne yazdığınızda yırtılıyor. Yavaş emek harcamayı öğrenmeye başladım. Yaprağın üstüne nezdinde Hilye-i Şerif'i 3 ila 5 ayda yazdım. Çınar yaprağıyla süregelen serüven, ıhlamur yaprağına, Amerikan lalesine, Gingko Biloba yaprağın ve oradan nice yaprağa geçti. Hurma, elma, armut, nezdinde güruh altın varak kullanmaya başladım. Hangisi aşırı hoşunuza gitti derseniz, Çınar ve manolya yaprağı." ifadelerini kullandı.
"Yaprak branşında kururmuş"
Yaprak ilmine girdiğinde aşırı enteresan şeylerle karşılaştığını dile getiren Üge, "Yaprağın kişi branşında kuruması icap ettiğini öğrendim. Yerdeki yaprağı görürken daldaki yaprağı da koparttım lakin daldaki altın varak istediğim renge dönmedi. Yaprak branşında kururmuş. Dalından düşmüş olduğu devir alabiliyorum ve düştüğünde şems ışığını nezdinde devir karşılaması lazım. O devir istediğim nitelik elde ediliyor." dedi.
"Yaprağı kişi neslinden bulunan kitapların ortada kurutuyorum"
Yazıya yahut resme başlandığında evvel kendisine kullanılacak bulunan aletlerle tanışılması ve aletlerin de sanatçıyı sevmesi icap ettiğini tamlayan Üge, hat yazarken kullandığı aletlere bağlı şu detayları verdi:
"Yaprak üstüne çalışırken aşırı alıngan kamış kullanmam gerekiyor. Kamışı da Muğla'daki öz yataklarının yanlarındaki kargılardan topluyorum, kurutuyorum. Sonra fazladan kullanılacak bulunan şekle gelinceye derece bekliyorum. Esnek yeteneğe mevrut kalemi ne endaze biriminde kullanacaksam ona mucibince hazırlıyorum. Ecdat is mürekkebi kullanmış lakin şimdilerde tabii patırtı yağı lambası lambası yağından çıkan sert is yok, bulamıyoruz bundan sonradan hattatlar düşüncesince olabilecek mürekkepleri. Biraz henüz pigment DOĞRU mürekkep kullanıyoruz. Tabii is mürekkebim de var. Yaprak üstünde is mürekkebi kullanmamın nedeni mürekkebin yaprağın üstüne geldikten sonradan çıkmaması için. Eğer su bazlı mürekkep kullanırsam adına doğacak nezdinde su damlamasıyla yayılabiliyor. Malzemede ecdadın kullandığı tarzdaki mürekkepleri ve kalemleri kullanıyorum. Yaprağın üstünde rastgele nezdinde yürütüm yapmıyorum, ağız ağıza natürel kendisine kurutuyorum. Kuruttuktan sonradan düzlemi düşüncesince de evvel başladığımda ütünün altında düzeltmeye çalıştım, olmadı. Eski kitapların ortada kurutuyorum. Yani altın varak kişi neslinden bulunan nezdinde malzemenin süresince kuruyor. Bitirdikten sonradan da alternatifini bozmamak düşüncesince gene dobra nezdinde mefruşat üstüne dü cıncık arası yahut hususi nezdinde tasarımla ahşabın üstüne modelleyerek yapıtı sahneye çıkarıyorum."
Sanatçının eserini satabilmesi düşüncesince ilk önce bellik olması icap ettiğini tamlayan Üge, meydana getirdiği eserlerin tamamının Geleneksel Telif Hakları Genel Müdürlüğü kabilinden tescillendiğini söyledi.
İlgisi olanların hatla uğraşmalarını, ailelere ise yeteneği bulunan evlatlarının önlerini açmalarını başvuru fail Üge, atölyesinde bu mevzuda gençlere dayanak verdiğini laflarına ekledi.
