TBMM
TBMM Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Başkanı Bekir Bozdağ, komisyonu toplantıya çağırdı. Yarın toplanacak komisyonda, Güzel kendince terör örgütü üyeliğiyle alakadar hazırlanmakta bulunan dü fezlekeyi görüşülecek.
Karma Komisyona, 252'si 26. Yasama Dönemi'nden devralınan iktisap etmek az daha yekûn 1487 dokunulmaz tezkeresi gönderme edildi. Bunlardan 75'i ayrışık nedenlerle reddetme edildi.
Yasama dokunulmazlıklarının kaldırılmasına bağlı fezlekelerin gündeme alınmasındaki süreç, mevzuata uyarınca beş altı evrede işliyor.
Hakkında kabahat isnadı bulunan milletvekillerinin dokunulmazlığının kaldırılıp kaldırılmamasına bağlı istemler, Adalet Bakanlığına sunuluyor. Bakanlık, istemi gerekçeli birlikte yazıyla Cumhurbaşkanlığına, Cumhurbaşkanlığı ise TBMM Başkanlığına iletiyor.
Meclis Başkanlığına mevrut fezlekelerin gündeme alınmasındaki süreç, İçtüzüğe uyarınca işliyor. Milletvekili dokunulmazlığı, İçtüzüğün "Yasama Dokunulmazlığı ve Üyeliğin Düşmesi" başlıklı dokuzuncu kısmının "yasama dokunulmazlığı" madun başlıklı birlikte numara bölümünde düzenleniyor. Buna göre, birlikte milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılması konusunda istemler, TBMM Başkanlığınca "Gelen Kağıtlar" sıralamasında yayınlanarak Anayasa ve Adalet Komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Komisyona devretme ediliyor.
Söz konusu özet ile Meclis'teki bulunan fezlekeler, gönderme edildikleri Karma Komisyonda bekletilebiliyor ve ya komisyonda gündeme alınabiliyor. Fezlekelerin gündeme katılması biçiminde proses başlıyor. Karma Komisyon toplanıyor ve ne fezlekeye ilişik dosyayı değerlendireceğine değişmeyen veriyor.
Karma Komisyonun Başkanı, Başkanvekili, Sözcü ve Katibi, Anayasa Komisyonunun Başkanı, Başkanvekili, Sözcüsü ve Katibi oluyor.
Hazırlık Komisyonu kuruluyor
Karma Komisyon Başkanı, dokunulmaz dosyalarını aramak az daha değme siyasal partinin Hazırlık Komisyonuna verebileceği üyeleri arasından kura şekli ile 5 üyeli birlikte Hazırlık Komisyonu teşekkül ediyor. Hazırlık Komisyonu, kendine duyurulmayan oyla birlikte reis ve sözcülük vazifesini de meydana getirecek birlikte yazman seçiyor. Hazırlık Komisyonu, kurulduğu andan itibaren en geç 1 ay zarfında dosyayı inceleyerek raporunu hazırlıyor. Bu komite dört başı mamur kağıtları inceleyip icabında o milletvekilini dinliyor fakat tutanak dinleyemiyor.
Hazırlık Komisyonu, teşri dokunulmazlığının kaldırılması anlamında değişmeyen alırsa dosya Karma Komisyona devretme ediliyor. Karma Komisyon da 1 ay zarfında Hazırlık Komisyonu raporunu ve eklerini görüşerek sonuçlandırıyor.
Karma Komisyon, dokunulmazlığın kaldırılmasına yahut kovuşturmanın mebusluk sıfatının sona ermesine denli ertelenmesine değişmeyen veriyor. Karma Komisyon kovuşturmanın ertelenmesini kararlaştırmışsa bu yöndeki tutanağı Genel Kurulda okunarak bilgiye sunuluyor. Bu tutanağa milletvekilleri kabilinden 10 güneş zarfında itiraz edilmezse kesinleşiyor, itiraz edilmesi biçiminde ise ifade Genel Kurul gündemine alınıyor. İtiraz edilmeyen dosyalar Cumhurbaşkanlığına gönderiliyor.
Dokunulmazlığın kaldırılması yönündeki Karma Komisyon raporları, aracısız Genel Kurul gündemine giriyor. Genel Kurul, tutanağı ikrar ederek dokunulmazlığın kaldırılmasını kararlaştırabileceği gibi, tutanağı reddederek yargılamanın çevrim sonuna ertelenmesine de değişmeyen verebiliyor.
Kovuşturma atılı ve bu değişmeyen Genel Kurulca kaldırılmamış ise çevrim düzeltilmiş olsa caba mebusluk sıfatı bitmeme etmiş olduğu sürece alakadar kendince takibat yapılamıyor.
Genel Kurul aşaması
Milletvekillerine dağıtılan Karma Komisyon raporu, Genel Kurulda okunarak görüşülüyor. Biri lehte başkası de aleyhte iktisap etmek üzere, dü mebus ifade üstünde müzakere yapıyor. Fezlekesi bulunan mebus isterse Hazırlık Komisyonunda, Karma Komisyonda yahut Genel Kurulda öz savunmasını yapabiliyor ve ya bambaşka birlikte mebus arkadaşına defans yapması düşüncesince bu hakkını verebiliyor. Söz ve defans talebi yok ise görüşmeler tamamlanıyor. Daha sonradan Karma Komisyonun teşri dokunulmazlığının kaldırılmasına müteallik tutanağı oylamaya sunuluyor. Genel uygulamaya uyarınca bariz oylama yapılıyor. Genel Kurulda dokunulmazlıkların kaldırılmasına bağlı oylamada, değişmeyen kâfi sayısı (151) ehliyetli oluyor.
Her mebus ve dosya düşüncesince ayrı oylama yapılıyor
Genel Kuruldaki oylamada, değme mebus ve özet düşüncesince ayrı oylama yapılıyor. Bir mebus kendince dü dosya var ise dü dosya değişik oylanıp karara bağlanıyor. Dokunulmazlık ne dosya kendince kaldırıldıysa sadece o özet kendince muhakeme yapılabiliyor. Milletvekilinin çevrim sonuna bırakılan dosyası konusunda dokunulmazlığı bitmeme ediyor.
Genel Kurul kararından sonradan milletvekilinin dokunulmazlığı, bahis konusu dosya düşüncesince giderilmiş oluyor.
Meclis Başkanlığı, dosyayı Cumhurbaşkanlığı kanalıyla Adalet Bakanlığına gönderiyor. Bakanlık da dokunulmazlığı kaldırılan mebus kendince gereğinin yapılması düşüncesince dosyası alakadar savcılığa devretme ediyor. Savcılık da dosyanın ulaşmasının arkası sıra soruşturmaya kalmış olduğu yerden bitmeme ediyor, bahis konusu milletvekilini tutuklanması isteğiyle mahkemeye de gönderme edebiliyor ve ya tutuklanmadan adına yargılanmasına da bitmeme edebiliyor.
Dokunulmazlığı kalkıyor ama mebusluk bitmeme ediyor
Bir milletvekilinin dokunulmazlığının kalkmasıyla mebusluk düşmüyor, bitmeme ediyor. Milletvekili aylığını almaktadır ve gayrı toplumsal haklarından yararlanıyor. Tutuklanmamışsa Meclise gelmiş şekilde teşri çalışmalarına da katılabiliyor. Bir yurttaş tutuklanmadan adına ne hayatını sürdürüyorsa mebus de o biçimde emek vermek yaşamına bitmeme edebiliyor.
Ancak mebus konusunda ukubet kesinleştikten sonradan Genel Kurulda okunuyor ve o devir mebusluk düşürülüyor.
Milletvekilinin teşri dokunulmazlığının kaldırılmasına yahut milletvekilliğinin düşmesine değişmeyen verilmesi halinde, Genel Kurul kararının alındığı tarihten itibaren 7 güneş zarfında alakadar mebus yahut birlikte gayrı milletvekili, kararın Anayasaya, kanuna yahut İçtüzüğe aykırılığı iddiasıyla silme düşüncesince Anayasa Mahkemesine başvurabiliyor. Anayasa Mahkemesi, silme istemini 15 güneş zarfında stabil karara bağlıyor.
