Kudüs
Ebu Hevaş'ın özgürlüğü düşüncesince yaşamını tehlikeye attığı, Filistin sokağında da yakından strateji edilen kesat grevi, İsrail'in Filistinlilere müteveccih 1967'den buyana uyguladığı "idari tutukluluk" sistemini baştan gündeme getirdi.
İngiliz koloni dönemindeki Olağanüstü Hal Yasası'ndan uyarlanan İsrail askeri yasaları, tutuklanan bireyin konusunda suçlamayı ve ya bununla ilgilendiren delilleri "güvenlik" nedeni öne sürülerek öğrenemediği idari tutukluluk uygulamasını kullanıyor.
İnsan haklarına karşıt bu yürütüm İsrailli ve Filistinli doğruluk örgütlerinin yanında arsıulusal insanoğlu hakları kuruluşlarınca dip halde eleştiriyor.
İdari tevkif sistemi kesinlikle çalışıyor?
İsrail ordusu, iç duyum teşkilatı Şabak (Şin-Bet) ile teşrikimesai halinde, obstrüksiyon altındaki Batı Şeria'da "ileride kusur işleyebileceği" nedeni öne sürülerek Filistinlileri idari tutuklu kendisine gözaltına alabiliyor.
Gözaltındaki Filistinliler, 8 güneş süresince askeri mahkemeye çıkartılıyor. Ancak burada tutuklu Filistinli yahut avukatı, askeri savcının mahkemeye sunmuş olduğu tevkif gerekçesini, bununla ilgilendiren delilleri "güvenliğe dokunca verebileceği" mazeretiyle öğrenemiyor. Bu sebeple birlikte kaymakamlık süreci ve ya defans belkili değil.
İsrailli doğruluk örgütlerine göre, askeri mahkemeler tutuklanan eşhas kendisince "otomatik diploma mercileri" üzere cereyan ediyor.
Filistinliler, haklarındaki suçlamayı öğrenemeden ve çıkarlarını defans hakkından yoksun halde 6 ayak tabanı denli hapse atılabiliyor. Altı ay sonraları baştan askeri mahkemeye gönderme edilen fakat suçlamadan bihaber birlikte Filistinlinin tutukluluk süresi tekraren baştan uzatılabiliyor.
Örneğin, Hamas'ın önde mevrut liderlerinden Hatim Kafişa, İsrail hapishanelerinde 15 sene süreyle gece gündüz kendisine idari tevkif uygulamasına sunulan kalmasıyla tanınıyor.
Filistinlilerin itham ve yargılamadan yoksun cezası
Filistinli tutukluların koşullarını ve insanoğlu haklarını izleyen teşekkül "Ed-Damir", idari tutukluluk periyodunu "suçlama ve yargılamadan yoksun ceza" halinde tanımlıyor.
Damir, idari tutukluluk sürecine mahkum birlikte bireyin konusunda itham iddiasını "gizli dosya" nedeni öne sürülerek öğrenemediğine dikkati çekiyor.
İdari tutukluların başıboş bırakılacakları haset bilmediklerine ayraç fail Damir, hapisten çıkmalarına beş altı güneş kala, bazı bazı de çıkacakları güneş Filistinlilerin tutukluluklarının uzatıldığını aktarıyor.
İsrail, 1967'den bugüne 50 bin kere bu yönteme başvurdu
Filistin Esirler Cemiyetinin paylaşmış olduğu verilere göre, İsrail hapishanelerindeki idari tutukluların sayısı 2021'de 500'e ulaştı. İsrail ordusu, 2021'de 1595 idari tutukluluk talimatı verdi. Bunun birlikte kısmının Filistinlilerin idari tutukluluk cezalarının uzatılması kararlarını ihtiva ettiği paylaşıldı.
Filistin Tutuklu Çalışmaları Merkezi, İsrail hapishanelerinde zaman bakımından 6 Filistinli milletvekili, 4 bebek ve dü avrat idari tutuklu olduğuna ayraç etti.
İnsan hakları örgütlerine göre, alanda yaşanmış olan maşeri olaylarda, idari tutukluların sayısında çoğalma kaydedildi. Filistin'de yaşanmış olan Birinci ve İkinci İntifada ile 2015'te yaşanmış olan vakalarda İsrail idari tutukluluk yöntemine elan derişik başvurdu.
Hak örgütlerine göre, İsrail, 1967'den itibaren tutukladığı 700 bin Filistinliden 50 bininde idari tutukluluk uygulamasına başvurdu ve bugüne kadarki idari tutuklamaların az elan ½ si 2000-2014 ortada yaşandı.
İsrailli insanoğlu hakları örgütü B'Tselem'e göre, İkinci İntifada'nın yaşandığı 2003'te İsrail hapishanelerinde 1000 Filistinli idari tutuklu vardı.
Hak örgütleri, İsrail'in delillerin yetersizliği ve murafaa sürecinden kaçındığı hallerde idari tutukluluk kanalıyla Filistinlileri cezalandırmaya gittiğine dikkati çekti.
Filistinliler kesat grevi ve mahkemeleri boykotla direniyor
Filistinliler, idari tevkif uygulamasına dirlik bugüne denli fazla sayıda hisse senedi gerçekleştirdi. Filistinli idari tutuklular bu sene başlangıcında İsrail mahkemelerini boykot ederek uygulamayı gıcırtı ika sonucu aldı.
Geçen sene 60 Filistinli idari tutuklu, uygulamaya dirlik kesat grevine gitme sonucu aldı.
Filistinli Ebu Hevaş, 27 Ekim 2020'den buyana bitmeme fail idari tutukluluk cezasına dirlik kesat grevini 141 güneş süresince sürdürdü. Sağlık hali eleştiri seviyeye mevrut Ebu Hevaş, İsrail makamlarının tutukluluk süresinin sonlandığı 26 Şubat'ta başıboş kalacağı yönündeki vaadi karşılığında kesat grevini bıraktı.
"İdari tutukluluk, ırkçılığın en fazla ifadesi"
Ödüllü insanoğlu hakları aktivisti İsrailli Prof. Nurit Peled Elhanan, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, "İdari tutukluluk, ırkçılığın en fazla ifadesi. İsrail'deki içtimai ulum meslek kitaplarında, idari tutukluluğun demokrasinin terörizme dirlik korunması düşüncesince Yahudilere çelimsiz birlikte süre, Filistinlilereyse sınırsız kendisine uygulanabileceği geçiyor." ifadelerini kullandı.
İdari tutukluluğun İsrail'in dalavere etmiş olduğu nüfusun yarısına dirlik "diktatörlüğünü" ortaya koyduğuna ayraç fail Elhanan, "Bunun en trajik tarafı da İsraillilerin bu acımasızlığa dirlik duyarsızlığı. Birkaç insanoğlu hakları savunucusu haricinde İsrailliler, Filistinlilerin açıkça birlikte neden, itham yapılmaksızın hepsi insanoğlu haklarından yoksun bırakılması ve kesat grevinde az elan yaşama veda etmesine dirlik aldırmaz kalıyor. Hemşireler, doktorlar, avukatlar kelimesiz kalıyor zira Filistinlileri elan ceninisakıt canlılar kendisine görüyorlar." dedi.
Elhanan, Filistinlilerin hayat ve ahiret yolculuğu arasındaki çizgisinin "kana teşne siyasetçiler, zabitan ve polislerin" elinde olduğuna değinerek, "Uluslararası hukuka karşıt idari tutukluluk uygulaması, İsrail'i pazarlandığı biçimde birlikte demokrasiden çoğalma ziyasız zorba birlikte mevki kendisine etiketliyor." niteleyerek konuştu.
"Askeri mahkemeler türel cila, arsıulusal topluma dobra azarlamak düşüncesince birlikte tiyatro"
İsrailli insanoğlu hakları örgütü B'Tselem uzmanı Roy Yellin de idari tutukluluğun az elan ağız ağıza Filistinlilere uygulandığını, fazla eşsiz kendisine da İsrailli aşırıcı gruplara uygulandığını belirtti. Yellin, Aralık 2021'de İsrail hapishanelerinde yüzlerce Filistinli idari tutuklu bulunduğunu, buna rağmen tek İsrailli Yahudi olmadığına dikkati çekti.
İsrail'in idari tutukluluk uygulamasını birlikte kaymakamlık karikatürüne benzeten Yellin, şunları söyledi:
"İdari tutuklular işledikleri birlikte kusur düşüncesince değil, birlikte suçu işleyebileceği nedeni öne sürülerek hapse atılıyor. Tutuklu, neyle suçlandığını bilmiyor. İsrail makamları bunu şu biçimde gerekçelendiriyor şayet ki tutukluya neyle suçlandığı açıklanır ve kendisince birlikte savca hazırlanırsa, bunun düzenlilik kaynaklarına dokunca vereceğini öne sürüyor."
Yellin, İsrail'de idari tutukluluk cezasının verildiği askeri mahkemeleri "bir kanguru mahkemesi" niteleyerek tanımlayarak, "İnsanların makul birlikte sürenin peşi esna bilgili karşısına çıkarılması gerekiyor bu da hoppadak birlikte türel cila, arsıulusal topluma dobra azarlamak düşüncesince birlikte tiyatro. İnsanlar kendilerine ne suçun yöneltildiğini bilmiyor. Bununla ilgilendiren birlikte tanık sunulmuyor ve çıkarlarını neye dirlik savunacaklarını bilmiyor. Bu hoppadak birlikte şov." ifadelerini kullandı.
İsrail'in kesat grevindeki birlikte eş kendisince idari tutukluluk sonucuna bitmeme etmesini değerlendiren Yellin, "İsrail askeri mahkemesi, ahiret yolculuğu eşiğine mevrut birinin yıldırı saldırısı düzenleyebileceğini düşünüyor. Bu, idari tevkif uygulamasının içinin ne denli gereksiz bulunduğunu gösteriyor. Hapiste durmak mı olmadan kendini ölüme atmak mi, bu hakkıyla heyecan birlikte seçenek." niteleyerek konuştu.
Dünyada Kovid-19 salgını esnasında nice ülkenin yılgı şartları esbabımucibe göstererek baskıcı kanunları uygulamaya koyduğuna dikkati çekici Yellin, İsrail'de bu durumun on senelerdir bitmeme ettiğini vurguladı.
