Dünya Sağlık Örgütü’nün tahminlerine uyarınca evren genelinde 2022 yılının kökeninden itibaren Covid- 19’dan kaynaklı ölüm sayısının 5 milyonu aştı. Türkiye’de ise bu nüsha resmi kayıtlara uyarınca 80 bini aşmış durumda. Altınbaş Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Öğr. Gör. Merve Zıvalı, 5-11 Ocak Dünya Verem Savaş haftası bulunduğunu hatırlatarak, Covid- 19 pandemisinin, tüberküloz hastaların otama süreçlerini etkilediğini ve tüberküloz ölümlerinde artma yaşandığına nazarıitibar çekti. Dünya Sağlık Örgütü’nün 2020 verilerine uyarınca elden tüberkülozdan ölenlerin sayısının 1,5 milyon bulunduğunu tabir etti. Öğr. Gör. Merve Zıvalı, tüberkülozu canlı nâkil müşterek kişinin ek yerine Covid–19’a yakalanması ile hastalığın seyrinin henüz ağırbaşlı seyretmesine illet olabileceğini belirtti.
TÜBERKÜLOZ KAYNAKLI ÖLÜMLER SON 10 YILDA İLK DEFA ARTTI
Merve Zıvalı, pandeminin ülkede baş döndürücü faziletli oranlarda görülmesinin, esenlik sektörüne yeteri denli iktisadi ulama sağlanamaması nice illet kabil tüberkülozun tedavisinde de gecikmelere ve fazladan ehliyetsiz tedavilere illet bulunduğunu dile getirdi. Sağlık sistemi kaynaklarının ve mensuplarının Covid-19 hastalarına yoğunlaşması ile hastaların yalıtım ve engellemeler zımnında esenlik sistemine erişemediğine nazarıitibar çekerek, gayrı rahatsızlıkların kişileştirme ve tedavilerinin gecikmesine biçim açtığına ayraç etti. Zıvalı, “Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Covid-19 ile mücadelenin esenlik sisteminde oluşturduğu ara zımnında dünyada tüberküloz kaynaklı ölümlerin akıbet 10 sene içre önceki kat artma gösterdiğini tabir ediyor.” dedi.
Merve Zıvalı, başkaca Türk Toraks Derneği’nin meydana getirdiği açıklamaya da atıfta bulunarak, Covid-19 salgınının, tüberküloz hastalarına ulaşılmasını ve tedavisini etkilediğini, buna ilişkin yerine da tedavilerde aksaklıklara illet bulunduğunu söyledi. Buna göre, Dünya genelinde Tüberküloz tanıma ve tedavisinde yöresinde azalma meydana geldiği tabir edilmekte sanarak bulunan durumun altını çizdi.
“YATAKLI SERVİSLERİN VE POLİKLİNİKLERİN YÜKÜ HAFİFLETİLMELİ”
Pandemilerin esenlik sistemine ek ağırlık oluşturmasının muhtemel müşterek gidiş bulunduğunu özetleyen Merve Zıvalı, “Kronik rahatsızlığı olanlar yahut ayrımlı esenlik problemleri olanlar maatteessüf esenlik sistemine erişimde dava yaşıyor. Hatta ölüm oranları artıyor” dedi. Hastanelerde acilen, yataklı vagon vagon servislerin ve polikliniklerin iş yükünün azaltılması icap ettiğini tamlayan Merve Zıvalı, pandemi ile mücadelede esirgeyici esenlik hizmetlerinin, dölleme ve sığınma tedbirlerine uyularak ortalık merkezli yapılmasını önerdi. Vatandaşların da hepsi tedbirlere uyarak, Covid’den korunmasının da esenlik sisteminin yükünün hafifletilmesine katkıda bulunmasının önemini vurguladı.
“ÖKSÜRME, HAPŞIRMA HATTA KONUŞMA İLE BİLE BULAŞIYOR”
Tüberküloz öksürme, aksırık yahut musahabe ile havaya müdahil basillerin teneffüs yolu ile metin müşterek insanoğlunun akciğerlerine kavuşması ile bulaştığını tamlayan Merve Zıvalı, ilkin HIV taşıyan, ehliyetsiz beslenen, diyabet rahatsızlığı hastası ve fazladan sigara içen bireylerin muafiyet sisteminin kilo vermesi kararı tüberküloz olma riskinin artığını söyledi. Bakterinin dem dolaşımı ve huy kanalıyla böbrekler, temel ve akıl kabil bedenin gayrı organlarına da yayılabildiğini anlattı. Hastaların, dobra otama edilmemesi kararı ise akciğer kanseri olma ihtimallerinin de yükseldiğini, oluşan akciğer hasarı kararı Covıd- 19 hastalığını da henüz ağırbaşlı geçirmelerine ve fazladan ölüme illet olabildiği hatırlatmasında bulundu.
BU BELİRTİLERE DİKKAT
Hastalığın belirtileri karşı da bilgelik sağlayan Merve Zıvalı, “Üç haftadan henüz müşterek tomar bitmeme fail öksürük, hunriz öksürme, döş ağrısı, dem kabul etme esnasında ağrı, yorgunluk, halsizlik, ateş, şeb terlemeleri, titreyiş nöbetleri, arzu dışı kilogram kaybı, iştahsızlık vb yaşıyorsanız çabucak doktorunuza başvurun” uyarısında bulundu.
BCG AŞISI HAYATİ ÖNEM TAŞIYOR
Tüberkülozun toplumda yayılmasını engel olmak düşüncesince BCG (Calmette- Guerin) aşısının mecburi yapıldığını dile getiren Merve Zıvalı, “Ülkemizde de Bağışıklama Programına uyarınca doğumdan ahir 3. ayda BCG aşısı yapılması önerilir. Hayat boyu elden müşterek benzer uygulanması tam gelmektedir. Özellikle enfekte insan öksürme, hapşırma, kahkaha kabil faaliyetlerde behemehâl ağzını müşterek baş bezi desteği ile kapatmalı ve parasız odası kalın pıtrak havalandırılmalıdır” dedi.
Merve Zıvalı, başkaca enfekte kişinin kullandığı gelişigüzel malzemenin zatî olması ve makul şartlarda dezenfekte edilmesi icap ettiğini söyledi. Aktif tüberkülozu bulunan müşterek kişinin odasına giren gayrı bireylerin esirgeyici giysilerini giymeleri ve odada baş döndürücü müşterek tomar sayaç geçirmemeleri önerdi.
VEREMLİ KİŞİLER MASKE-MESAFE-HİJYEN VE İZOLASYON KURALLARINA UYMALI
Merve Zıvalı akıbet yerine müteverrim kişilere, Covid-19 hastası bulunan erat ile yaklaşan temastan kaçınmaları gerektiğine aksan yaparak ehemmiyetli uyarılarda bulundu. “Yeterli ve istikrarlı beslenme, muafiyet sistemini ihya katılması müstelzim tedbirlerin başlangıcında arazi alıyor. Hastaların behemehâl karantinada kalmaları, el hijyenine nazarıitibar etmeleri, tüberküloz tedavisini boşlama etmemeleri önemli. Yakınlarına ise mütekait müşterek romanesk gidiş olsa da şifahane ziyaretlerinden kaçınmalarını, esirgeyici takım ve hijyene behemehâl nazarıitibar etmelerini öneriyoruz.” ifadelerini kullandı.
