Washington
ABD’de 2021 yılı aut yöntem bağlamında Başkan Joe Biden’ın ülkeyi baştan arsıulusal uyuşma ve anlaşmalara art getirme çabalarıyla geçti fakat bu sene Afganistan’daki 20 salname işgalin sonlandırılması ve çekme esnasında yaşanmış bulunan fiyasko, Amerikan aut politikasına damgasını vurdu.
ABD’de kesinleşmemiş beraberinde reislik seçiminin peşi esna iç politikada iyice allak bullak süregelen 2021 yılı, aut politikada Afganistan'dan çekme sürecine genişliğinde rahat bitmeme etti.
Demokrat Başkan Biden, 20 Ocak 2021’de görevi devralarak selefi Donald Trump’ın 4 salname meyve evre gerilimli iktidarına yeri koydu fakat iç politikada yer aldığı kabil aut politikada da masasında nice özellik bekliyordu.
İç politikada ülkeyi “yeniden hâlâ dobra düz yazı etmek” sloganıyla yola çıkan Biden, aut politikada ise selefi Trump’ın uyuşma siyasetine, arsıulusal örgütlere ve arsıulusal anlaşmalara lüzumlu diplomatik önemi vermediğine referansla “ABD art geldi” sloganıyla işe başladı.
Birçok vaadini gerçekleştiremedi
Biden, Trump’ın çekilmiş yer aldığı Birleşmiş Milletler (BM) çatısı altındaki kurumlara art döndü fakat vadettiği kabil Amerikan diplomasisi emektar günlerine beraberinde çeşitli dönemedi.
ABD’nin anadan görme müttefikleriyle ilişkilerini baştan hâlâ çelimli bir vaziyete getireceğini ve selefinin çekilmiş yer aldığı arsıulusal anlaşmalara döneceğini vadeden Biden, Paris İklim Anlaşması'na dönebildi fakat Trans Pasifik Ticaret Ortaklığı (TPP) İran çekirdeksel anlaşmasına dönemedi.
Biden 2021 süresince aut yöntem ilişkin meydana getirmiş yer aldığı gelişigüzel konuşmada, ABD diplomasisinin art geldiğine ve anadan görme ittifakların meyve evre nazik olduğuna aksan yaptı.
ABD lideri, arsıulusal topluma “kurallara alakalı evren düzenini” dönmek talip Çin kabil güçlere dirlik beraberce akıntı edilmesi icap ettiğini altını çizdi ve ülkesinin aut politikasında insanoğlu haklarının ehemmiyetli beraberinde kıstas olacağını müterakki sürdü.
ABD, bu bağlamda insanoğlu hakları ihlallerine müdahil ecnebi şahıslara dirlik ara sınav yasağı getiren bazısı tensikat yapmış oldu ve Çin’in Uygurlara müteveccih muamelelerine dirlik bazısı müeyyide ve kanuncu tensikat getirdi.
Ancak Biden, insanoğlu hakları ve kurallara alakalı arsıulusal değinme ilişkin beklediği etkiyi göremedi.
Biden, global el erki zirvesi düzenleyeceğini açıkladığında, bu zirvenin şişman beraberinde dayanak noktası toplayacağı bekleniyordu.
9-10 Aralık’ta planlı Demokrasi Zirvesi global beraberinde halkoyu oluşturamazken çağırma edilen bazısı devletler ilişkin şişman eleştiriler aldı.
Biden’ın insanoğlu haklarına alakalı aut yöntem vaadinin en şişman tetikleyicisi Cemal Kaşıkçı cinayeti ve Trump yönetiminin bu cinayette görevi mevcut Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’a müteveccih etap atmaması, Demokratların getirmiş yer aldığı eleştirilerdi. Biden yönetimi Kaşıkçı cinayetine müteveccih ABD istihbaratının raporunu yayınladı ve raporda açık açık cinayetim Muhammed bin Selman çeşidinden emredildiği tabir edilmesine karşın ABD Dışişleri Bakanlığı bin Selman haricinde 16 Suudi Arabistan yetkilisine ABD’ye antre yasağı getirmekten öteye geçecek beraberinde etap atamadı.
Filistin ilişkin Trump’ın politikalarının şişman beraberinde tarafını bitmeme ettirdi
2021 senesinde ABD’nin alçalma konusu bulunan aut yöntem başlıklarından birisi de Biden yönetiminin Filistin’e müteveccih alacağı tavırdı.
Biden yönetimi Filistin’e müteveccih askıya tahsil edilen bazısı yardımları baştan başlattı ve İsrail’in gayrikanuni yerleşme girişimlerine dirlik baskı fakat umumi manada Trump yönetiminin politikalarını sürdürdü.
Kudüs’e taşınan ABD büyükelçiliği gine Tel Aviv’e taşınmazken bu sene açılması muhtemel ve Doğu Küdüs’te Filistin halkına işlev verecek ABD Başkonsolosluğu da daha açılmadı. Dışişleri Bakanlığı başkonsolosluğun açılmaması ilişkin yöneltilen soruları ise “hazırlıklar bitmeme ediyor” halinde yanıtlarla geçiştirdi.
Diğer taraftan, ABD yönetimi, Filistin ile rastgele beraberinde sulh anlaşması imzalanmadan Arap devletleri ile İsrail arasındaki normalleşme sürecine de dayanak noktası vermeye bitmeme etti.
Rusya ile münasebat Ukrayna üstünden gerildi
Biden yönetimi 2021 yılının meyve aylarına genişliğinde Rusya’ya dirlik tonunu hâlâ güzel tuttu.
ABD yönetiminin, Rusya’nın Amerikan altyapılarına müteveccih bazısı siber saldırıları azmettirdiğini açık açık tabir etmesine karşın Moskova’ya müteveccih tavrı biraz yaptırımdan öteye geçemedi.
Washington ile Moskova ortada 2021’deki nazik beraberinde özellik da çekirdeksel anlaşmalar oldu.
ABD, Trump zamanında Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler (INF) Antlaşması'ndan çekilmişti fakat Biden yönetimi INF anlaşması ilişkin acemi beraberinde etap atamadı.
Öte yandan, emektar ABD Başkanı Obama zamanında yenilenen ve 2021’de süresi dolan Yeni Stratejik Silahların Azaltılması Antlaşması (New START) 5 Şubat 2021’de 5 sene hâlâ uzatıldı.
1 Kasım’dan itibaren Rusya’nın Ukrayna sınırına benzeyen yerlere askeri tahaşşüt yapması ile ABD’nin de Rusya’ya müteveccih tonu değişti.
ABD Dışişleri Bakanlığı, Rusya’nın Ukrayna’da ikinci beraberinde nehiy girişiminin ikrar edilemeyeceğini ve hakeza beraberinde vaziyette Moskova’ya ciddi bedeller ödetileceğini açıkladı. Ancak Rusya’nın beraberinde harekat yürütme etmesi yerinde ABD’nin askeri beraberinde cevap vermesi beklenmiyor.
Bu arada, Rusya da ABD ve Avrupa’ya Doğu Avrupa’daki mühim silahların çekilmesi ve Ukrayna’nın NATO’ya alınmaması düşüncesince barışma teklifinde bulunuyor. Bu görüşmelerin de doğacak senenin başlarında başlaması bekleniyor.
İran çekirdeksel anlaşmasına dönemedi
Biden’ın 20 Ocak’ta göreve önceden meydana getirmiş yer aldığı nazik vaatlerden birisi de Trump yönetiminin çekilmiş yer aldığı İran çekirdeksel anlaşmasına dönmekti.
ABD yönetimi ile İran diplomatları ortada endirekt görüşmeler 8 Nisan’da Avusturya’nın başkenti Viyana’da başladı.
Önce Avrupalı yetkililerin, hâlâ sonraları ise ABD yetkililerinin de katılmış yer aldığı görüşmelerin 7’nci turu bitmeme ediyor fakat daha meyve kırgın değil.
Biden yönetimi, fakat İran’ın çekirdeksel programından vazgeçmesi yerinde yaptırımları kaldırmaya başlayacağını tabir ediyor fakat İran tamamı yaptırımlar kaldırılmadan anlaşmaya rastgele beraberinde halde dönmemekte ısrar ediyor.
Görüşmelerin bu sene tamamlanması beklenmiyor.
Çin’in yükselişine dirlik Biden’ın attığı adımlar çıtırbom kaldı
Biden yönetiminin 2021’deki en nazik aut yöntem mevzularından biri, Çin ile savaş oldu.
ABD yönetimi, 2021’de askeri ve diplomatik nice hesabı Çin ile savaş politikasına uyarınca yaptı.
Çin’i durdurmaya müteveccih atabildiği en konkre etap ise Japonya, Avusturalya ve Hindistan’ın engelleme yer aldığı Dörtlü Güvenlik Diyalogu (QUAD) anlaşmasını baştan alevlendirmek ve İngiltere ile beraberce Avusturalya’nın çekirdeksel tahtelbahir programına müteveccih meydana getirilen üçgen düzenlilik teşrikimesai AUKUS anlaşması oldu.
ABD'nin Pasifik'te Çin'i kuşatmanın beraberinde parçası yerine imzaladığı AUKUS anlaşması Biden’ın ittifaklara ehemmiyet verdiği söylemiyle çelişen beraberinde noktaya çıktı.
Avustralya, Fransa ile bitmeme fail tahtelbahir programını maliyetleri esbabımucibe göstererek feshetti; İngiltere ve ABD ile acemi AUKUS anlaşmasını yaptı.
Washington ile Paris ortada diplomatik krize bozukluk bulunan AUKUS anlaşmasının hazırlıklarının da şişman beraberinde gizlilikle yürütülmüş yer aldığı ortaya çıktı.
Çin ile savaş düşüncesince bölgedeki cephesini takviye fail Biden, sonunda Avrupa’daki ittifaklarında inanma problemine defa açtı.
Bunun yanı esna ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Savunma Bakanı Lloyd Austin önce taşınmazlar dışı seyahatlerini şark ve güneydoğu Asya ülkelerine yapmış oldu fakat 2021’de Biden yönetiminin de Trump yönetimi kabil Güney Kore’yi bölgedeki aut yöntem denklemlerinin haricinde tutması dikkati çekti.
Yönetim, Tayvan’a müteveccih desteğini gelişigüzel platformda gine etse de Çin’in 2021 süresince Tayvan’a müteveccih askeri tacizlerini artırmasına karşın ABD’nin konkre beraberinde etap atmaması yahut takip ortaya koymaması dikkatlerden kaçmadı.
ABD, Pasifik’te Çin’i çevrelemeye çalışırken Çin ise Afrika ve Orta Doğu’daki etkinliğini artırmaya bitmeme etti.
Pekin’in ABD üssünün bulunmuş yer aldığı Cibuti’den sonraları Atlantik Okyanusu kıyılarında arazi meydan Ekvator Ginesi'nde kükremek üssü düz yazı ika niyetinde yer aldığı ortaya çıktı.
Washington yönetimi Çin’in bu adımının düşünce donör bulunduğunu belirtse de bunun dü iklim arasındaki hâkim beraberinde karara ilişkin olacağını açıkladı.
Aynı zamanda, meyve günlerde Suudi Arabistan’ın Çin ile teşrikimesai içre öz balistik füzesini üretmeye başladığı iddiaları da Washington’un anadan görme ittifaklara müteveccih vurgusunu sarsmış durumda.
Tarihi fiyasko: Afganistan’dan çekme süreci
2021 yılını ABD aut politikası açısından zamanı beraberinde sene kılan evolüsyon ise ABD ordusunun Afganistan’dan çekilmesi ve 20 salname işgalin meyve bulması oldu.
Biden, 14 Nisan’da selefi Donald Trump’ın Taliban ile 29 Şubat 2019’da meydana getirmiş yer aldığı anlaşmayı esbabımucibe göstererek 11 Eylül saldırılarının sene dönümüne genişliğinde ABD’nin Afganistan’dan tamamı askerlerini çekmesi emirini verdi.
ABD ordusu Ağustos’un başlarına genişliğinde çekilmenin şişman beraberinde tarafını tamamladı.
Taliban hükûmet merkezi Kabil’e yavaş yavaş yaklaşırken Biden "Kabil’in düşmesinin mübrem olmadığını" ve Vietnam’daki çekme sürecine benzeşim görüntülerin ortaya çıkmayacağını söyledi.
Ancak ne ABD istihbaratı ne de ABD Dışişleri Bakanlığı, Afgan ordusunun 11 çağ içre dağılmasını öngörebildi ve Taliban 14 Ağustos’ta Afganistan başkenti Kabil’i ele geçirdi.
Taliban’dan kaçan Afganlar Kabil Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'na akış etti. ABD’nin boşaltma uçaklarına binemeyen Afganlardan birileri uçakların teker kapaklarına asıldı.
Uçakların kalkmasıyla sığınmacılardan bazılarının tayyare tekerleklerinden sukut anları objektiflere takıldı.
ABD tarihinin en şişman fiyaskolarından biri, dünyanın gözleri uğrunda yaşandı.
26 Ağustos’ta ABD askerlerinin derin bulunmuş yer aldığı Kabil Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'nın kapılarından birine bombalı hücum düzenlendi. Saldırıda onlarca Afgan ve 13 ABD askeri öldü.
ABD ordusu ise 29 Ağustos’ta bahis konusu havalimanına hücum düzenleyeceği iddiasıyla beraberinde vasıtaya iklim saldırısı düzenledi.
ABD ordusu ve yönetimi, hücum hazırlığındaki beraberinde DEAŞ aracını amaç aldığını, araçtaki tali patlamaların da araçtaki patlayıcılar bulunduğunu kanıt etti.
Çok çelimsiz beraberinde müddet sonraları istihbaratın ağız ağıza hata yer aldığı ve saldırıda 7 çocuğun yanı esna 10 sivilin öldürülmüş yer aldığı ortaya çıktı.
ABD yönetimi de 31 Ağustos’ta geride yüzlerce ABD vatandaşını, milyonlarca dolarlık takım ve silahı ve binlerce ABD ile çalışmış Afgan’ı geride bırakarak çekme dönemini tamamladı.
Böylece ABD’nin en etraflıca savaşı, fiyasko beraberinde çekme ile meyve buldu.
Biden yönetiminin 2021 aut politikası şişman seviyede yeteneksiz yerine nitelendiriliyor.
ABD, Rusya ve Çin ile jeopolitik kuvvet rekabetine bitmeme etti fakat ABD’nin bu dü güce dirlik lehçe üstünlüğünün kilo kaybettiği yorumları yapılıyor.
Biden yönetimi, 2021'de İran’ı masaya getirme ilişkin da muvaffakiyet elde edememesi Biden’ın diplomasiyi önceleyen aut politikasının işe yaramadığına müteallik değerlendirmelere defa açıyor.
