Baghdad
Irak'ta dü büyük Sünni siyasi dokuma "Takaddüm" ve "Azim" koalisyonları, hükümet kuruluşa müzakerelerini eş icra dair anlaşırken bu gidişat 2003 sonrası evvel kat "büyük Sünni koalisyonun oluştuğu" biçiminde yorumlanıyor.
Ülkede 10 Ekim'de meydana getirilen er umumi seçimlerde 37 iskemle kazanarak Meclisin ikinci büyük grubu bulunan emektar Meclis Başkanı Muhammed Halbusi liderliğindeki "Takaddüm" ve meydana getirilen sonuç ittifaklarla iskemle sayısını 34'e çıkaran Hamis Hançer liderliğindeki "Azim" koalisyonları, derinliğine devam eden ahbaplık trafiğinden sonraları 14 Aralık'ta bitirdikleri açıklamayla "hükümet ihdas müzakerelerini eş müşterek komiteyle yürüteceklerini" duyurdu.
Irak'ta demin Sünni birliğin sağlanması düşüncesince nite müşterek minval haritası izleneceği iptila konusu.
Takaddüm ile Azim koalisyonlarının Meclis Başkanı talibi Halbusi
Halbusi'nin önderi bulunduğu Takaddüm Koalisyonu Sözcüsü Yahya Muhammedavi, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, seçimlerden sonraları Azim Koalisyonu ile yüz kere müşterek araya geldiklerini belirterek, "Diğer ortaklara sunacağımız, üstünde uygun kaldığımız ve eş meselemiz namına baktığımız konular; terörden kurtarılan sahaların imarı ve yerinden edilenlerin evlerine dönmesi." dedi.
Seçimi elde eden partilerle yapılacak ahbaplık ve müzakereleri yürütmeleri düşüncesince Sünni dü tarafın da katılımıyla müşterek "ortak komite" kurulduğunu anımsatan Muhammedavi, bu komitenin esas görevinin ülkenin istikrarını sağlayacak "gerçek millî teşrikimesai ve ortaklığı nesir etmek" bulunduğunu kaydetti.
Muhammedavi, Şii gruplardan Sadr Hareketine mi yok ise İran'a yaklaşan Şii grupların toprak almış bulunduğu "Koordinasyon Çerçevesi" ismi altındaki bina ittifaka mı daha yaklaşan oldukları yönündeki soruya ise, "Önceliğimiz; kartlarımızı ve araştırma mevzularımızı tarzı kazananlarla masaya yatırmak. Kürt ve Şii grupların sırf müzakerelere başlamamız düşüncesince Yüksek Federal Mahkemenin sonuncu seçme sonuçlarına müteveccih onayını bekliyoruz." cevabını verdi.
Yeni devirde Meclis Başkanlığı adaylarının Muhammed Halbusi bulunduğunu aktaran Muhammedavi, "Taraflar, kısaca Takaddüm ile Azim koalisyonları ortada müşterek tane Meclis Başkanı adayının Halbusi olması noktasında uzlaşma uydurma konusu." niteleyerek konuştu.
"Sünnilerin taleplerinin Şii ve Kürt taraflara eş biçimde sunulması önemli"
Irak Araştırma ve Düşünce Merkezi Başkanı İhsan Şammari, bahis konusu dü Sünni koalisyon ortada ideolojik namına fikir ayrılığı bulunsa da "yerinden edilenlerin evlerine dönmesi ve Sünni sahaların baştan imarı" üzere mevzularda eş fikir ve gösterime ehil olduklarını söyledi.
Şammari, şu değerlendirmeyi yaptı:
"Azim ve Takaddüm, aralarında eş müşterek ideolojik istikamet olmasa da seçimlere ittifakla girebilirdi. Her dü tarafın ayrı gayesi ve politik mercisi uydurma konusu. 2003 sonrası siyasette Sünni birliğinden uydurma buyurmak düşüncesince daha erken. Ancak Sünnilerin taleplerinin Şii ve Kürt taraflara eş biçimde sunulması ehemmiyetli olacak. Bu gidişat hükümetin kurulması ve bakanlıkların dağıtılması noktasında değişebilir. Sünnilerin aralarında birleşememe halleri Şiiler ve Kürtlerinkinden değişik değil. Seçimlerde düzeltmek başka, anabolizma ettikleri oluşumun haklarını güvence dibine kabul buyurmak bambaşka müşterek şey. Sünni partiler şimdiye derece bunu sert başaramadı."
Hançer'in önderi bulunduğu Azim'in İran'a yaklaşan Koordinasyon Çerçevesi'ne, Halbusi'nin önderi bulunduğu Takaddüm'ün ise Sadr'a daha yaklaşan durduğunu kail Şammari, "Hükümetin paylaşılması ve Meclis Başkanlığı bahis konusu olunca Sünni dü yan birleşecek ve eş müşterek eda sergileyecek. Bu koalisyon, müşterek tarafa huzur öteki müşterek tarafla olmayı seçmeyecek." biçiminde konuştu.
"Aralarındaki sorunları eritmeleri gerekiyor"
Iraklı politik çözümleyici Raad Haşim, ülkedeki Sünnilerin birleşmesinin ehemmiyetli aşama bulunduğunu anlatım ederek, "Bu grupların birleşmesi aralarındaki tamamı hastalıkların sıfırlanması anlamına gelmez fakat bunlar tali plana atılır. Sünni dü yan arasındaki görüşmelerin sıkılaşması olumludur ve icap müşterek tane müşterek oluşumun bileşenleri ortada isterse tamamı politik oluşumlar ortada gerginliği azaltır." dedi.
Siyasi ve mezhepsel gerekçelerle namevcut sevgili Sünnilerin akıbeti ve yerinden edilenlerin durumunun dü Sünni yan ortada eş husus olduğuna ayraç fail Haşim, şunları kaydetti:
"Bunların uygulanması dair tökezlemeler yaşanabilir. Öncelikle aralarındaki tamamı sorunları eritmeleri ve hükümette toprak kabul buyurmak düşüncesince hizipçilikten vazgeçmeleri gerekiyor. Bu da Irak'taki politik diyet ve denge, hizipçiliğe ait bulunduğu düşüncesince hazırlop olabilecek müşterek gidişat değil."
Şii ve Kürtlerin tersine Sünnilerin aralarındaki sorunları giderebilmelerinin güç olsa da olanaksız olmadığını dile getiren Haşim, Sünnilerin Şii gruplara layıkıyla en çelimli araştırma mevzusunun Meclis Başkanlığı olacağını savundu.
"Sadr Grubu ile yaklaşan olmaları daha mantıklı"
"Sünni grupların, İran'a yaklaşan Şii bina kuruluşu Koordinasyon Çerçevesi ile görüşmeleri kuşkulu bulunabilir ve gerelti gerisinde olanların duyurulmaması kuşkuları artırılabilir." diyen Haşim, şöyleki bitmeme etti:
"Sünni müşterek tarafın Maliki veya tarzı kaybeden rastgele müşterek milis müşterek tarafla görüşmesi tabanda kuşkuya illet olabilir. Şii ve Kürtlerle eş biçimde görüşülmesi daha uygun olacaktır. İki yan da -Azim ve Takaddüm de- Şii müşterek tarafa huzur öteki müşterek Şii tarafın birlikte siyasa yürütmeyeceklerini ve uğur boncuğu tarafı yenilmek istemediklerini anons etti. Seçimi kaybeden ve aralarında sert uzlaşamayanlardan (Koordinasyon Çerçevesi) ziyade, 73 iskemle elde eden Sadr Grubu ile yaklaşan olmaları daha mantıklı. Buna demokratik adalet namına da bakılmalı."
Irak'taki politik gruplar, Yüksek Federal Mahkemesi sonuncu seçme neticelerini onaylamadığı düşüncesince daha resmi namına hükümet ihdas müzakerelerine başlamadı.
İran'a yaklaşan Şii Fetih Koalisyonu önderi Hadi Amiri, seçimlerin iptali düşüncesince Yüksek Federal Mahkemesine başvurmuş, mahkemenin bu başvuruyu 22 Aralık'ta görüşeceği bildirilmişti.
Seçimlerden müşterek numara öğür çıkan Sadr Hareketinin önderi Mukteda es-Sadr, "ulusal çokluk hükümeti" ihdas kılmak istediklerini açıklamıştı. Tahran yönetimine mesafeli bulunan Sadr, İran’ı ayraç ederek "dış devletlerin müdahalesinden ırak müşterek hükümet" kurulmasını istediklerini anlatım etmişti.