Kabil
Afganistan'da Taliban'ın yönetimi devralmasıyla derinleşen iktisadi çöküntü dolayısıyla yetimhanelerde artan binlerce çocuk, akrabalarının evlerine gönderme olgunlaşmak durumunda kaldı.
Afganistan Yetimhaneler Müdürü Feyzan Ahmed Kaker ve başşehir Kabil'deki yetimhane yöneticileri, AA muhabirine mevzuyla ilişik açıklamalarda bulundu.
Alınan bilgiye göre, diyar genelinde mevki ve hususi iktisap etmek neredeyse 68 yetimhane bulunuyor fakat bunların 26'sı ülkenin içerisine girmiş bulunduğu iri iktisadi çöküntü dolayısıyla çalışarak kaçınık durumda.
Maddi hastalıkların çözülmemesi şeklinde etkin kimi yetimhanelerin de kapatılması gündemde.
Akrabası bulunan füru gönderildi
Taliban evveliyat yetimhanelerde 9 bin 319 çocuğun kalmış bulunduğu fakat iktisadi çöküntü dolayısıyla bunlardan 3 bin 566’sının, şu demek oluyor ki 10 çocuktan 4’ünün akrabalarının evlerine göndermiş bulunduğu öğrenildi.
Gönderilmeyen evlatların çoğunun kendilerine bakacak kimsesi yok. Kimisinin anne babaları bulunmayan ve ya onlara bakacak halde değil. Ebeveynleri olup boşanan, asal ve ya babası ölüm eden, narkotik bağımlısı bulunan ve ya onlara beslemek istemeyenler de mevcut. Kimilerinin ise akrabaları var fakat evlatları istemiyor.
Gıda, giysi ve kışlık yakıt temininde başağrısı yaşanıyor
Taliban'ın Afganistan yönetimini devralmasıyla ülkede derinleşen iktisadi kriz, yetimhaneleri de sarstı.
Yetimhanelerde kalın pıtrak canlılık kesiliyor, su akmıyor, bulunan jeneratörler de ihtiyaca karşılık vermiyor. İçme suyu temininde de teessürat yaşanıyor. Yetimhane binası, odaları ve yemekhanesinin de hıfzıssıhha açısından ağır sorunları bulunuyor.
Yetimhanelerdeki en ehemmiyetli mesail gıda, elbise, derman ve tıbbi malzeme, kırtasiye ürünleri ve kışlık yakıt yetersizliği adına sıralanıyor. Taliban, diyar yönetimini devralmasının peşi sıra yetimhaneleri görüşme etmiş ve sorunların çözümü düşüncesince dayanaklık etmek vaadinde bulunmuş fakat şu asal denli konkre hal sunulmuş değil.
Çocuklar, ağırlıklı adına pirinç, bakliyat, unlu mamuller, kumpir kabilinden inandırıcı ayrıcalığı efdal gıdalarla besleniyor. Et ve mazot tüketimi ise baş döndürücü az. Taliban hükümetinden rastgele müşterek maddesel dirimlik realizasyon edilmiyor. Bu sebeple yetimhane yönetimleri, şartların iyileştirilmesi düşüncesince millî ve arsıulusal iane kuruluşlarıyla hayırseverlerin kapısını çalıyor.
Mevcut kısıtlanmış olanaklar da bahis konusu yardımlarla sürdürülmeye çalışılıyor.
Ancak yetkililer, yardımlarla yetimhanelerin ayakta kalamayacağını belirterek Taliban yönetiminin ve arsıulusal iane müesseselerinin bu mevzuda somutlaştırılmış ve devamlılığı bulunan kurumsal politikayla desteklerini bekliyor.
Ülkedeki iktisadi çöküntü dolayısıyla Afgan ailelerinin evlat kazanma ve koruyan familya kabilinden mevzularda başvurularının da azaldığı aktarıldı.
Personel mahiye alamıyor
Yetkililer, diyar çapında yetimhanelerde etkin personelin geçmiş hükümet devrinde de mahiye ikrar etme problemi yaşadığını, Taliban sonrası ise Afganistan Yetimhaneler Müdürü Feyzan Ahmed Kaker de engelleme hepsi personelin fakat müşterek mahiye maaş alabildiğini kaydetti.
Kaker, buna karşın personelin yetimlere işlev etmeyi dini müşterek vazife adına gördüğünü ve işlerinin başlangıcında bulunduğunu tabir etti.
İlk ve rüştiye kademesinde eğitimlerin başlamasıyla kimi evlatların yetimhanelere döndüğünü tamlayan Kaker, "İmkanlar sağlanırsa ve iktisadi boyut düzelirse akrabalarına gönderilen füru baştan yetimhanelere müracaat yapabilir. Şu anda fark kimi füru müracaat yapıyor fakat imkansızlık ve kimi vilayetlerdeki yetimhanelerin kısıtlanmış çalışkanlık göstermesi dolayısıyla onları ikrar edemiyoruz." dedi.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) engelleme arsıulusal iane kuruluşlarına müracaatta bulunduklarını aktaran Kaker, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığına (TİKA) da yetimhanelere iane edilmesi düşüncesince müracaat yaptıklarını belirtti.
Önceki hükümet devrinde de mesail yaşadıklarını kaydeden Kaker, Taliban'ın yönetime gelmesiyle iktisadi probleminin derinleşmesi ve arsıulusal yardımların kesilmesiyle problemlerinin arttığını vurguladı.
Kaker, "Bazı sorunlarımız geçmiş hükümet döneminden kalmıştı ve bunlar hala sürüyor. Sorunlardan bir tanesi besin sorunuydu ve bu, füru düşüncesince esas müşterek problem. Bu sebeple kimi iane kuruluşları ve hayırseverlerle temasa geçtik ve bizlere müşterek hacim iane ettiler. Halen bu yardımlarla dalavere ediyoruz." diyerek konuştu.
UNICEF'in hoca maaşlarını ödeyeceği vaadinde bulunduğunu tamlayan Kaker, "Taliban hükümetinin evlatların korunması düşüncesince açıkça ve belirgin müşterek siyasa belirlemesini istiyoruz." dedi.
Teyiye Mesken ve Alaaddin yetimhaneleri iane bekliyor
Başkent Kabil'in Teyiye Mesken Caddesi üstündeki Teyiye Mesken Yetimhanesi ve Darul Aman Caddesi üstündeki Alaaddin Yetimhanesi de imkansızlıklarla boğuşuyor.
Yetimhanelerde klinik ve ruh bilimi servisi ile ekol bulunuyor. Öğrenciler, kampüsteki okullarda yetişek alıyor.
Teyiye Mesken Yetimhanesinde 10-18 gözyaşı aralığındaki koca füru kalıyor. Yetimhane kapasitesi 400 fakat imkansızlık dolayısıyla şu an burada 168 bebek kalıyor. 100'e andıran çocuğun akrabalarının evlerine göndermiş bulunduğu tabir edildi.
Yetimhane Müdürü Mucibi Rahman Hotak, hükümet değişikliğinin hepsi finansal sistemlerini etkilediğini kaydederek iane kuruluşlarına çağrıda bulundu.
Hotak, "Çocukların gıda, elbise, tıbbi materyal kabilinden günce gereksinimlerini vaktiyle bulunduğu kabilinden çelimsiz müddette karşılayamıyoruz. Gıdadan tutun onları yunak tutaç kömür ve giysi kabilinden kışlık malzemeler ile eğitimleri düşüncesince kırtasiye ürünlerine denli ihtiyacımız bulunuyor." dedi.
Alaaddin Yetimhanesinde de kızlar ve 11-12 yaşına denli bulunan koca füru kalıyor. Erkek çocuklar, yaşı vardığında koca yetimhanelerine gönderme ediliyor.
300 nefis kapasiteli yetimhanede şu an 100'ü koca 210 bebek kalıyor. Yine buradan da maddesel mahrumiyet dolayısıyla 150 yöresinde çocuğun akrabalarına göndermiş bulunduğu belirtildi.
TİKA'nın 2017'de buradaki müşterek gayrimenkul binasını nesir ettiği, dü gayrimenkul binasını da yenilediği kaydedildi.
Yetimhanenin Yurtlardan Sorumlu Müdür Yardımcısı Azize Azizi, Taliban sonrası maddesel teessürat dolayısıyla bahis konusu evlatları akrabalarına irsal etmek durumunda kaldıklarını tabir etti.
6'ncı derslik üstü kız evlatlarının Taliban'ın müsaade vermemesi dolayısıyla okula gidemediklerini aktaran Azizi, bunların çoğunun akrabalarının yanı sıra bulunduğunu söyledi.
Azizi, "En çelimsiz müddette acemi hükümetin kararının değişmesini ve yaşları iri kızların okula gitmelerine müsaade vermesini düş ediyoruz." dedi.
Taliban sonrası diyar ekonomisi iri dokunca gördü
Taliban'ın 15 Ağustos'ta başşehir Kabil'e girerek diyar yönetimini devralması ve NATO güçlerinin ülkeden ağız ağıza ayrılması diyar ekonomisini etraflıca etkiledi.
Bu süreçte nice iş noktayı düşkün kalırken, Taliban sonrası Afganistan’a müteveccih arsıulusal yardımlar maktu ve diyar haricinde bulunan rezervler dondurulmuştu.
Yaklaşan şita aylarında da ülkedeki kesat ve fakirliğin artacağı bekleniyor.
BM’ye ilişkin Gıda ve Tarım Örgütü ile Dünya Gıda Programının verilerine göre, diyar nüfusunun yarısından fazlasına bedel mevrut 22,8 milyon insan ağır manada besin sorunu yaşayacak.