Halk dilinde ‘sınav kaygısı’ şekilde bildik durumun ruh bilimi literatüründe başarım kaygısı bozukluğu şekilde geçtiğine nazarıitibar çekici Medical Park Bahçelievler Hastanesi Psikoloji Bölümü’nden Uzman Klinik Psikolog Berra Baş, “Sınav kaygısı, ferdin başarım göstermesi müstelzim öğüt başarısını ortaya koymada, müsamerelerde fariza almada, boydaş iletişimini sürdürmede ve büyükleriyle haberleşme kurabilmede kendisini tehlikesiz ve rahat birlikte halde anlatım edebilmesinde aksama şekilde anlatım edilebilir” dedi.
ERKEN ZAMANDA MÜDAHELE EDİLİRSE YAŞAM KALİTESİ ARTAR
Özellikle okula başladıktan sonradan belirti yayınlayan bu bozukluğa er vakitte dahil edildiğinde bireyin hayat standardını artacağını vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Baş, “Performans kaygısı bozukluğu canlı erler derinlemesine devir öğüt çalışsalar da verimleri düşüktür. Hayata değgin umutları çökkündür. Birim vakitten ve yaşadıkları andan sağlık alabilmek onlar düşüncesince aşkın güçtür. Sıklıkla hissî boşalmalar (sebepsiz ağlama, acele kızma) görülür” niteleyerek konuştu.
SİNİRLİLİK, SEBEPSİZ MİDE AĞRISI VE BULANTISINA DİKKAT
Uzm. Klinik Psikolog Baş, bozukluğun ehemmiyetli belirtilerini ise şöyleki anlattı:
“Endişeli olma, tarihi yönetmekte güçlük, özgüven eksikliği, uykusuna dalamama, duygu atışında hızlanma, bulunmuş yer aldığı ortamda güvende hissedememe, ehliyetsizlik hissi, mükemmeliyetçilik, daima izin kontrol davranışı, yorgunluk, odaklanamama (dikkat eksikliğinden kaynaklanmayan), ruhsal menşeli yakınmalar (sebepsiz ana rahmi ağrısı, giriş ağrısı, işkembe bulantısı, uzuvlarda hoşaflık gibi), sinirlilik, yazı hazırlamaya karşın uygulayamama, sorumlulukları erteleme, molaları uzatma, gerginlik, başarım mucip ortamlardan içtinap (sınava tahavvül buyurmak istememe, müsamerede fariza kabul buyurmak istememe, camia uğrunda koşma kıraat etmek istememe gibi.)”
SAHİP OLAMADIĞI NE VARSA GÖZÜNDE BÜYÜR
Yapılan çalışmalarda sınav (performans) kaygısının hem kalıtım bilimi bununla beraber psiko-sosyal öğrenmeden kaynaklandığına değgin bulgular edinildiğini tamlayan Uzman Klinik Psikolog Baş, “Kişi başarım kaygısını kişi seçmez, yaşamış yer aldığı biberli meşbu deneyimin tekrarlanmaması yerine tehlikesiz sektörünün zedeleneceğini fikren yapması gerekenlerden kaçınır. Terapilerde çoğunlukla tercih ettiğimiz kavramlardan birisi bulunan ‘güvenli alanı’ zedelenirse, tek yerde kendisini güvende hissedemez fakat yaşama değgin umutlarını yeşertilebileceği güdeleme kaynaklarına erişiminin önlendiğini düşünür. Sahip olamadığı ne varsa, gözünde büyür, devleşir. Halen henüz elinde bulunan kaynaklara ise beğenmeyerek bakar” ifadelerini kullandı.
Uzman Klinik Psikolog Baş, sınav kaygısı ile dövüşmek düşüncesince yapılması gerekenlerle ilişik önerilerini 8 maddede şöyleki sıraladı;
"Moviasyon kaynağını bul. Bu işi başarmamdaki motivasyonum nedir? Bunu başardığımda hayatımda neyi halletmiş olmayı arzuluyorum?
"Öncelik planı yap. Birincil önceliklerim neler, birlikte numara önceliklerimin minimum ½ si tamamlanırsa, geçebileceğim sekunder önceliklerim neler. Şu boşluk hayatımda olursa da kabil olmasa da olur, söylediğim önceliklerim neler? Hiç yapmamam gerekenler neler?
"Zaman kaybettiren faktörlerle ilişik hata al. Hangi tercihlerim, ödevlerimi/görevlerimi henüz derinlemesine müddette tamamlamamı sağlıyor? Ve çağ ortamında almam müstelzim verimi düşürüyor?
“Uyku düzenine nazarıitibar et. Geç yatmamın bana zararları neler? Gün ortamında aldığım verimin düşmesine yahut okula geç kalmama etken yer aldığı vakitler olmaktadır mu? Veya aşkın uyuduğumda, güne odaklanmam ağır olmaktadır mu?
"Günlük rutin oluştur. Sabah, nısfınnehar ve şeb ezanı yapılacaklar ortada dengeyi bozan birlikte bilinçlilik var mı? Kendimden beklentilerim aşkın mı?
“Sevdiklerinden dayanaklık buyurmak al. En elleme destek, psiko-sosyal destektir. Bu süreçte kendisinden dayanaklık buyurmak kabul buyurmak istediğim kimler var? Hangi davranışları, benim düşüncesince destekleyici, özendirme edici?
“Çalışma planına kararlılıkla bitmeme et. Bu süreçte, kararlılığımı bozan motivasyonumu düşüren neler oluyor? Bunlar çözebileceğim şeylerse, kişi kendime bu yönde devir verebilirim. Eğer devir geçmiş olmasına rağmen, toparlanamıyorsam ruhsal dayanaklık buyurmak almalıyım.
"Dağınık ortamları düzenle. Eğer çalıştığım yassı dağınıksa, bu mevzuda da hata almalı ve ortamı düzenlediğim kabil performansımı da düzenleyebileceğimi kendime aktarabilirim. Doğru birlikte teknikle akla alışkın birlikte zamanlama içerisinde notlarımı yükseltebilirim."
AİLELERE BÜYÜK GÖREV DÜŞÜYOR
Çocuklarının sınav kaygısının aşması düşüncesince anne babalara iri fariza düştüğünün altını çizen Uzm. Klk. Psk. Berra Baş, onlarla rahat ve tehlikesiz birlikte neva tonuyla konuşarak, duygularını kırmadan bu durumun çözülmesi düşüncesince ellerinden geleni yapmalarının ehemmiyet oluşum ettiğini belirtti.
Genetik sebeple bile olsa başarım kaygısı bozukluğunun otama edilebilen birlikte bozuk para bulunduğunu vurgulayan Uzm. Klk. Psk. Baş, “Ben yapamam düşünmek yerine, muktedir olmak düşüncesince elimden geleni hazırlamaya hazırım denilmelidir. Bu dert esnasında kişi, elleme başarım elde edemezse dünyanın başına yıkılacağı hesabına emindir. Bu nedenden ‘Bu durumun senin düşüncesince aşkın sarsıcı bulunduğunu biliyorum, fakat boşluk aralık rahmet yağması; İstanbul’da değme devir mevsimin güz yer aldığı anlamına gelmemektedir değil mi’ şeklinde somutlaştırmadan dayanaklık buyurmak vererek hali sıkıntı biçimine getirmelerinin önüne geçilebilir. Daha önceki başarısızlıklar canlı fakat hemen sonra elleme başarılar elde fail bilim, zanaat ve spor camiasındaki kişilerin hayat öyküleri kendilerine anlatılabilir. Korkularının esareti ortamında yaşamalarındansa, cesurca hata alarak işe başlamalarının önü açılabilir” dedi.
ARKASINDA DEPRESYON YATABİLİR
Tüm bu önlemlere karşın bireyin sınav kaygısının sürmesi biçiminde apayrı çeşitli ruhsal bozuklukların da (depresyon bozukluğu, sarsıntı sonrası stres bozukluğu gibi) bahis konusu olabileceğini laflarına ekleyen Uzm. Klk. Psk. Berra Baş, bu vaziyette kesinlikle incelemelerin gerçekleştirilmesi ve arkası sıra probleminin belirleme edilerek tedaviye başlanması icap ettiğini söyledi.
Sorunun çözümünde ferdî şekilde bireyin neye alışkın bulunduğunu bilmek ve o mevzuda ilerlemesini bildirmek akıbet etap ehemmiyetli bulunduğunun altını çizen Uzm. Klk. Psk. Berra Baş, “Kişinin bulunan olunan kaynaklarını (neye alışkın olunduğunu) ortaya çıkararak çabalayabilmek ve andan sağlık edinmeyi başarırken motivasyonu sağlamlaştırmak, sınav kaygısının ve tamamı başarım kaygısı bozukluklarının panzehridir” niteleyerek laflarını noktaladı.